ÜCRETİN SAKLI KISMI
22.05.2003 tarihinde kabul edilerek 25134 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 4857 sayılı İş Kanunun 35.Maddesi; Ücretin Saklı Kısmını şöyle tanımlamaktadır.
“İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz. Ancak işçinin bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hakim tarafından takdir edilecek miktar bu paraya dahil değildir. Nafaka borcu alacaklarının hakları saklıdır.”
Yürürlükten kalkan 1475 sayılı İş Kanunu’nun 28.Maddesindeki hüküm yeni iş kanunumuzda da aynen mahafaza edilmiştir.
İşçilerimizin tek geçim kaynağı olan ücret, gerek İş Kanunu’muz gerekse diğer kanunlarla korunmaya çalışılmıştır.
Borçlar Kanunun’da, İcra İflas Kanunun’da ve bahsi geçen İş Kanunumuz’da, ücreti korumaya yönelik düzenlemeler de mevcuttur.
İcra İflas Kanunu’nun Kısmen Haczi Caiz Olan Şeyler Başlıklı 83.Maddesi “Maaşlar, tahsisat ve her nevi ücretler, intifa hakları ve hasılatı, ilama müstenit olmayan nafakalar, tekaüt maaşları, sigortalar veya tekaüt sandıkları tarafından tahsis edilen iratlar, borçlu ve ailesinin geçinmeleri için icra memurunca lüzumlu olarak takdir edilen miktar tenzil edildikten sonra haczolunabilir.Ancak haczolunacak miktar bunların dörtte birinden az olamaz. Birden fazla haciz var ise sıraya konur. Sırada önde olan haczin kesintisi bitmedikçe sonraki haciz için kesintiye geçilemez.” metni gereği, maaşların yanında ücretlerden de 1/4 oranından az olmamak üzere haciz yapılacağını belirlemiştir.
Bu yazımızda İş Kanunu’nun 35.Maddesinin sonunda bahsedilen Nafaka Borçları’nın işveren tarafından, işçi ücretinden nasıl kesilerek ilgili icra dairesine yatırılacağı konu edilecektir.
Nafakalar; dava sonuçlanana kadar eşe bağlanan Tedbir Nafakası, boşanma kararında sonra bağlanan Yoksulluk Nafakası ve çocukların giderlerini karşılamak için bağlanan İştirak Nafakası olmak üzere üçe ayrılır.
Nafaka miktarının tespitinde kesin bir sınırlama söz konusu değildir. Hakim her somut olayın özelliğine göre,tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını göz önünde tutarak takdir hakkını da kullanarak hakkaniyete göre karar vermektedir.
İşveren Tarafından, Nafaka Miktarı, Borçlunun Ücretinden Nasıl Hesap Edilerek İcra Müdürlüğüne Yatılacaktır.
Örnek.1
Hakimin takdir yetkisini de kullanarak 200.00.-TL Yoksulluk Nafakası, 100.00.-TL İşrirak Nafakası ödenmesine karar verdiğini ve borçlu Ahmet Bey’in 1.000.00.-TL ücretle bir fabrikada işçi olarak çalıştığı düşünüldüğünde.
1.000.00.- Ahmet Bey’in Hacizden Önceki Net Maaşı.
300.00.- Aylık Ödenmesi Gereken Yoksulluk ve İştirak Nafakası Toplamı.(İşveren tarafından İcra Müd.Yatırılacak Tutar)
-.-
700.00.- Ahmet Bey’e Net Ödenecek Tutar.
Örnek.2
Yukardaki örnekte Ahmet Bey’in aylık ödemesi gereken Nafaka Borçlarını yatırmadığı ve alacaklı eş icra dairesine müracaat ederek birikmiş(işlemiş) olan 3.000.00.-TL nafaka alacağı ile işleyecek aylık 300.00.-TL nafaka alacağı için haciz kararı çıkarttığını ve işveren’e tebliğ edildiği varsayıldığında.
İşverenin yapması gereken kesintiler,
1.000.00.- Ahmet Bey’in Hacizden Önceki Net Maaşı.
300.00.- Aylık Ödenmesi Gereken Yoksulluk ve İştirak Nafakası Toplamı.(İşveren tarafından İcra Müd.Yatırılacak Tutar)
175.00.- Birikmiş Nafaka.(1.000.00.-TL-300.00.-=700.00.-/4=175.00.- (İşveren tarafından İcra Müd.Yatırılacak Tutar)
525.00.- Ahmet Bey’e Net Ödenecek Tutar.
Örnek.3
Nafaka alacaklısının haciz işleminden önce, mobilyacı Hasan’a olan borcu yüzünden Ahmet’in maaşından 3.000.00.- TL haciz var ise ne olacaktır.(2 Nolu örneğe bağlı olarak)
İşverennin yapması gereken kesintiler,
1.000.00.- Ahmet Bey’in Hacizlerden Önceki Net Maaşı.
300.00.- İşleyecek Nafaka Alacağı. (İlk sıraya girer, işv.tarafından ilgili İcra Müd.Yatırılır)
175.00.- İlk Haciz İşlemi İçin Kesilen Tutar. (İşveren tarafından Hasan’a ödenecek tutar)
-.- Birikmiş Nafaka, Hasan Bey’e olan borç tamamen ödendikten sonra ücretinden kesilmeye başlayacaktır.
525.00.- Ahmet Bey’e Net Ödenecek Tutar.
Örnek.4
Ahmet Bey, ödenmesi gereken nafaka borçlarını yatırmadığı ve alacaklı eşin İcra Müdürlüğüne müracaat ederek birikmiş(İşlemiş) olan 3.000.00.-TL nafaka alacağı ile işleyecek aylık 300.00.-TL nafaka alacağı için haciz kararı çıkartarak işveren’e tebliğ edildiği, Ahmet Bey’e ücretinin yanında, ilgili ayda 1.000.00.-TL İhbar ve 3.000.00.-TL Kıdem Tazminatı ödendiği varsayıldığında.
İşverenin yapması gereken kesintiler,
1.000.00.- Ahmet Bey’in net maaşı.
1.000.00.- İhbar Tazminatı.
3.000.00.- Kıdem Tazminatı.
5.000.00.- Ahmet Bey’in hacizden önceki net geliri.
300.00.- Aylık ödenmesi gereken nafaka tutarı.(İşveren tarafından İcra Müdürlüğü’ne yatırılacak tutar.)
3.000.00.- Birikmiş(İşlemiş) nafaka tutarı.(İşveren tarafından İcra Müdürlüğü’ne yatırılacak tutar.)
1.700.00.- Ahmet Bey’in hacizden sonraki net maaşı.
